محمد عرفان شمس، راهبر تیم محصول آروان کلاد، در ارائه‌ای درباره نقش و اهمیت هوش مصنوعی در جهان امروز و نیازهای زیرساختی مرتبط با آن، تأکید کرد که ایران نیز باید با توجه به روندهای جهانی، گام‌های جدی در این مسیر بردارد. نیاز واقعی ایران بیش از ۱۰ هزار تا ۱۵ هزار رک قابل اجاره است.
راهبر تیم محصول آروان کلاد تاکید کرد که شناخت دقیق محصولات مرتبط با هوش مصنوعی و بررسی زیرساخت‌ها و نیازمندی‌های مرتبط با آن ضروری است و باید صورت‌مسئله‌ای شفاف برای این مسیر ترسیم کنیم تا بتوانیم با دیدی روشن، نیازهای آینده را پاسخ دهیم.
پارادایم شیفت جهانی و تأثیر آن بر آینده ایران
او همچنین به آینده زیرساخت‌های محاسباتی که اساس توسعه هوش مصنوعی است پرداخت و بر لزوم توجه به یک پارادایم شیفت جهانی در این حوزه تأکید کرد.
شمس معتقد است دنیا در حال تجربه تغییرات بنیادی در این زمینه است و اگر به این تحولات بی‌توجهی کنیم، ممکن است ایران در آینده جایگاه قابل‌توجهی در این عرصه نداشته باشد.
او بیان کرد که برای پیشبرد هوش مصنوعی در کشور، نیاز به زیرساخت‌های پیشرفته، برنامه‌ریزی استراتژیک و سرمایه‌گذاری‌های هدفمند داریم تا بتوانیم با این پارادایم شیفت جهانی همگام شویم و از فرصت‌های ایجاد شده بهره‌برداری کنیم.
شمس اشاره کرد که توسعه هوش مصنوعی مستلزم توجه ویژه به زیرساخت‌های محاسباتی، فناوری‌های مرتبط، نرم‌افزارهای پیشرفته و تقویت اکوسیستم ملی است. این عوامل باید به‌صورت هماهنگ مورد توجه قرار گیرند تا سرمایه‌گذاری‌ها در این حوزه بهینه و بازدهی اقتصادی داشته باشند.
ارخانه‌های هوش مصنوعی؛ تحول جدید در پردازش داده‌ها
شمس توضیح داد که دنیا در حال حرکت به سمتی است که شرکت‌های مشخصی توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی را بر عهده خواهند گرفت. بخش عمده‌ای از این وظایف توسط ارائه‌دهندگان خدمات ابری عمومی (پابلیک کلاد پروایدرها) انجام خواهد شد. این شرکت‌ها با ایجاد زیرساخت‌های موردنیاز، از جمله جی‌پی‌یو و سایر ابزارهای پیشرفته، زمینه تولید ارزش افزوده توسط آنچه “کارخانه‌های هوش مصنوعی” نامیده می‌شود را فراهم می‌کنند.
او این فرایند را با یک کارخانه تولیدی مقایسه کرد که در آن داده‌های خام به عنوان ورودی وارد سیستم می‌شوند، بهینه‌سازی می‌شوند، و به شکل توکن‌های مونی‌تایز شده خروجی می‌گیرند.
شمس با اشاره به اینکه این تحولات بازار کار آینده را به‌طور کامل تغییر خواهند داد، گفت: «بسیاری از مشاغل موجود ممکن است جای خود را به این توکن‌ها بدهند.» او افزود که این تغییرات موجب افزایش کیفیت کار، کاهش هزینه‌ها و زمان مورد نیاز، و ایجاد پیشرفتهای قابل توجه در جهان خواهد شد.
او در ادامه چهار حوزه کلیدی را به‌عنوان نیازهای ضروری برای دستیابی به این پارادایم شیفت برشمرد: زیرساخت، نرم‌افزار، فناوری‌های هوش مصنوعی، و اکوسیستم ملی.
شمس تأکید کرد که ایران برای آنکه بتواند در سال‌های آینده در حوزه هوش مصنوعی حرفی برای گفتن داشته باشد، باید به این چهار حوزه توجه جدی نشان دهد. به گفته او، سرمایه‌گذاری در این زمینه‌ها باید هوشمندانه و هدفمند باشد تا بازدهی اقتصادی مطلوبی به همراه داشته باشد.
محمد عرفان شمس به اهمیت آمادگی برای پارادایم شیفت آینده در حوزه زیرساخت‌های مرتبط با هوش مصنوعی تأکید کرد و گفت: «برای دستیابی به سرمایه‌گذاری‌های بهینه و ایجاد ارزش افزوده اقتصادی، باید به چهار پارامتر اصلی توجه کنیم: زیرساخت، سخت‌افزار، شبکه و اکوسیستم.»
شمس توضیح داد که اولین نیاز هر زیرساخت، فراهم‌آوری تجهیزات مدرن و متناسب با نیازهای روز است. او با اشاره به وضعیت دیتاسنترها در ایران، گفت:«ظرفیت کنونی دیتاسنترهای قابل اجاره در کشور بین ۱۰۰۰ تا ۱۵۰۰ رک است، در حالی که نیاز واقعی ما امروز بیش از ۱۰ هزار تا ۱۵ هزار رک است.»
نیاز ایران به دیتاسنترهای مدرن و قدرتمند
او تأکید کرد که علاوه بر کمبود تعداد رک‌ها، تکنولوژی دیتاسنترهای ایران نیز بسیار عقب‌تر از استانداردهای جهانی است. به گفته شمس، رک‌های موجود تنها ۷ کیلووات برق تأمین می‌کنند، در حالی که نیاز هوش مصنوعی و سرورهای جی‌پی‌یو محور به رک‌هایی با توان حداقل ۴۰ کیلووات است.
او افزود که ایران به ساخت دیتاسنترهای بزرگ و مدرن نیاز دارد که توزیع‌پذیری را نیز در نظر بگیرند. شمس همچنین از کمبود برنامه‌ریزی برای افزایش مقیاس و صنعتی‌سازی دیتاسنترها ابراز نگرانی کرد و گفت که حتی پروژه‌های موجود نیز نتوانسته‌اند این نیازها را برآورده کنند.
در خصوص سخت‌افزار، شمس به نقش جی‌پی‌یوهای پیشرفته در پیشرفت زیرساخت‌های هوش مصنوعی اشاره کرد و افزود: «پابلیک کلادها در دنیا بیشترین سرمایه‌گذاری را در این حوزه انجام می‌دهند. متأسفانه در ایران آمار دقیقی از تعداد جی‌پی‌یوهای موجود در زیرساخت‌ها وجود ندارد، اما واضح است که وضعیت فعلی پاسخگوی نیازهای این حوزه نیست.»
شمس با اشاره به وضعیت شبکه در ایران گفت: «تجهیزات شبکه فعلی مانند اینفینی‌بند، که حتی تکنولوژی جدیدی هم نیست، در ایران به ندرت استفاده می‌شود. این نشان می‌دهد که زیرساخت‌های ارتباطی کشور نیز توان پاسخگویی به نیازهای هوش مصنوعی را ندارند.»
او در ادامه به اهمیت توسعه اکوسیستم هوش مصنوعی اشاره کرد و گفت: «در دهه ۹۰، ایران شاهد پیشرفت‌هایی در زمینه استارتاپ‌های مرتبط با هوش مصنوعی بود، اما در سال‌های اخیر این رشد متوقف شده و شرکت‌ها بیشتر برای بقا تلاش کرده‌اند. حمایت سریع دولت از این اکوسیستم برای بازگشت به روند رشد و حتی پیشی گرفتن از گذشته ضروری است.»
فرصت‌های از دست رفته ایران در رقابت منطقه‌ای
شمس با تأکید بر عقب‌ماندگی ایران در مقایسه با کشورهای منطقه افزود: «در حالی که غول‌های فناوری مانند آمازون، گوگل و مایکروسافت میلیاردها دلار در دیتاسنترهای کشورهای حاشیه خلیج فارس سرمایه‌گذاری کرده‌اند، ایران این فرصت را از دست داده است. اکنون دیگر نمی‌توان انتظار داشت که این شرکت‌ها به ایران وارد شوند و زیرساخت‌های پیشرفتهای ایجاد کنند.»
او راه‌حل را تقویت پابلیک کلادها در ایران دانست و گفت: «هرچه تعداد و کیفیت پابلیک کلادها در ایران بیشتر شود، در صورت ایجاد گشایش‌های سیاسی، می‌توانیم با قدرت بیشتری وارد بازار منطقه شویم و از فرصت‌های موجود بهره‌برداری کنیم.»
شمس تأکید کرد که این رویکرد نیازمند یک برنامه جامع و حمایت همه‌جانبه است تا بتوان فول‌استک مورد نیاز را تکمیل و بستر مناسبی برای توسعه هوش مصنوعی ایجاد کرد.
محمد عرفان شمس، راهبر تیم محصول آروان کلاد، در ارائه‌ای به بررسی چالش‌ها و نیازهای توسعه زیرساخت‌های هوش مصنوعی در ایران پرداخت و تأکید کرد:«سرمایه‌گذاری در این حوزه و تربیت نیروی انسانی ماهر برای بقا و پیشرفت اکوسیستم فناوری کشور ضروری است.»
شمس به موج مهاجرت گسترده نیروی انسانی متخصص پس از سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱ اشاره کرد و گفت: «فشارهای وارده بر اکوسیستم فناوری اطلاعات ایران باعث شد که بسیاری از نخبگان کشور را ترک کنند. این اتفاق، ضربه بزرگی به صنعت فناوری وارد کرد و ضرورت تربیت نیروی انسانی متخصص را بیش از پیش برجسته ساخت.»
او با تأکید بر اهمیت سخت‌افزار به‌روز برای رقابت‌پذیری در حوزه هوش مصنوعی افزود: «هرچند خرید سخت‌افزار به تنهایی کافی نیست، اما وجود موانع بر سر راه واردات تجهیزات استاندارد، یکی از معضلات اصلی است. قوانین سخت‌گیرانه واردات، راه را برای برخی شرکت‌ها باز کرده که تجهیزات بی‌کیفیت چینی را با برچسب تولید داخلی و قیمت‌های کلان به فروش برسانند. این رویه نه تنها مانع پیشرفت می‌شود، بلکه باعث هدررفت منابع می‌شود.»
شمس افزود که دولت باید با کاهش تعرفه‌های گمرکی و تسهیل واردات، فضایی برای توسعه فراهم کند. او تأکید کرد: «این اقدام ساده می‌تواند به سرعت موانع کوتاه‌مدت را برطرف کرده و صنعت را از اتکا به قاچاق نجات دهد.»
او با اشاره به نقش شرکت‌های فناور و استارتاپ‌ها در تولید تکنولوژی گفت: «نقطه قوت ایران در تولید تکنولوژی است، نه سخت‌افزار. برای موفقیت در این زمینه، به یک برنامه ۲۰ ساله نیاز داریم که شامل تشویق مالی و مالیاتی واردکنندگان تجهیزات و تقویت همکاری با دانشگاه‌ها باشد.»
شمس همچنین تأکید کرد که نظارت دقیق بر روند توسعه این حوزه ضروری است تا از تکرار مشکلات گذشته جلوگیری شود. به گفته او، دولت باید به سمت ایجاد کارخانه‌های هوش مصنوعی حرکت کند که با نیازهای کشور و فرهنگ بومی سازگار باشند.
در پاسخ به پرسشی درباره تربیت نیروی انسانی و مهاجرت، شمس به مسئله شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور اشاره کرد و گفت: «بزرگ‌ترین اقدام حاکمیت می‌تواند اصلاح فضای اجتماعی و بهبود ارتباطات بین‌المللی باشد تا ماندن در ایران هزینه‌زا نباشد.»
شمس در پایان به ضرورت حمایت دولت از شرکت‌های خصوصی و ایجاد چشم‌اندازی برای بهبود ارتباط با دنیا اشاره کرد و گفت: «اولین قدم حاکمیت باید ایجاد شرایط برای ارتباط با دنیاست. شرکت‌های ایرانی با دانش و نیروی انسانی قوی، توانایی استفاده از موقعیت جغرافیایی ایران و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی را دارند، اما این امکان تنها در صورت رفع موانع سیاسی و اقتصادی محقق خواهد شد.»
دیدگاهتان را بنویسید